Marcinkowice

Marcinkowice

Grupa ludzi modlących się przed makietą grobu Jezusa Chrystusa

Sołtys:  Horowska Elżbieta

Telefon: 608 464 544

Poczta: 33 – 395 Marcinkowice

Rada sołecka:
Mariusz Adamek
Łożański Stanisław
Smajdor Wiesław
Jerzy Pietrzak

Liczba mieszkańców:  2284 osoby
Powierzchnia: 687,4167ha

 Warto zobaczyć:

  • Dworek Morawskich
  • Stare Grodzisko
  • Cmentarz wojenny nr 352
  • Kaplica ku czci Serca Bożego
  • Zabytkowa kapliczka z 1860 roku( usytuowana po lewej stronie – przy głównej drodze w kierunku Marcinkowic)
  • rzeźba z kamienia – umieszczona na kamiennym postumencie, (legenda głosi, że w czasie wielkiej powodzi w 1812 roku przyniosła ją woda.) - mieści się przy placu szkolnym.

Marcinkowice leżą na pograniczu Beskidu Wyspowego  i Podgórza Rożnowskiego u stóp Białowodzkiej Góry, w pobliżu miejsca gdzie potok Smolnik wpada do Dunajca

 i gdzie linia kolejowa z Chabówki do Nowego Sącz skręca na południe -  mniej więcej na wysokości 300 metrów.
Źródła historyczne donoszą, iż miejscowość ta wzmiankowana była już przez Jana Długosza, a "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego" podaje następujące informacje na temat Marcinkowic - " W Kotlinie Sądeckiej, na lewym brzegu Dunajca, w odległości  8,3 km od Nowego Sącza rozłożyła się wieś  Marcinkowice. Powstała ona w dolinie o względnej wysokości 269 m n.p.m. w miejscu, gdzie Dunajec tworzy silny skręt w kierunku północnym ku północnemu - zachodowi i gdzie mała rzeczka Smolnik wpada do jego nurtu. Dolinę wsi opasają góry należące do Beskidu Wyspowego. Od południa rozciąga się na małych wzniesieniach las zwany Szczabem, z najwyższym punktem 489 m n. p. m. Od północy las Dąbrowa na wzniesieniu 614 m n.p.m. Na zachodzie wzniesienia 418 m n..m.  przez mieszkańców zwane Łazami, połączone z Białowodzką Górą, grzbiet góry o wysokości 550 m n.p.m. nosi nazwę "Zamczyska".
Datę powstania Marcinkowic szacuje się na XIV wiek.
Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od imienia Marcinek, domniemanego rycerza założyciela.
Marcinkowice były początkowo osadą rycerską, a na przełomie XV/XVI wieku przekształciły się w osadę szlachecką. Przez długi okres należały do rodziny Marcinkowskich, herbu Gryf.
Rodzina Marcinkowskich brała udział w licznych wojnach, opowiadając się zawsze po stronie króla, przeciw obcym np. w czasie potopu szwedzkiego byli stronnikami Jana Kazimierza, dlatego arianie z Dąbrowy i Szwedzi spalili dwór w Marcinkowicach Niżnych i Wyżnych. W XVI wieku cześć rodziny Marcinkowskich przyjęła arianizm, część przeniosła się na Ruś w Lubelskie i Siedleckie. Marcinkowscy brali udział w licznych bojach m. in. w powstaniu listopadowym, w wojnie 1920r. i 1939r. w konspiracji.
W czasie potopu szwedzkiego wieś doznała licznych szkód. Wówczas to Szwedzi i Arianie z Dąbrowy spalili dwór Marcinkowskich oraz szereg innych zabudowań wiejskich.
Wiek XIX był dla Marcinkowic wiekiem wielu zmian, w wyniku I rozbioru  Polski wieś znalazła się w granicach Austrii, a w roku 1864 właścicielami wsi zostali hrabiostwo Marrasse z Jurkowa.
W roku 1884 na terenie Marcinkowic powstała stacja kolejowa linii  Nowy Sącz - Chabówka, dwa lata później  wybudowano tutaj pierwszą szkołę powszechną.
W 1874 roku majątek w Marcinkowicach nabył hrabia Adam Marrasse – doktor praw, potomek rodziny francuskiej, osiadłej w Polsce, właściciel Jurkowa.
Kolejnymi właścicielami dworku i majątku byli od 1891 roku Albert Fayeck, a po jego śmierci w 1919 roku jego synowie Moritz i Albert, potem majątek trafił w ręce Żyda Gelbie, a  w 1921 roku kupił go Stanisław Morawski.
W czasie I wojny światowej, na terenie wsi rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami rosyjskimi a legionami polskimi dowodzonymi przez Józefa Piłsudskiego, Władysława Prażmowskiego - Belinę oraz Władysława Milko - który  zginął  6 grudnia 1914 roku wraz z ośmioma innymi legionistami gdy Rosjanie zaatakowali legionistów od strony Rdziostowa i Dąbrowy.  Kilka miesięcy po tych wydarzeniach  mieszkańcy Marcinkowic oraz Związek Strzelecki wznieśli w tym miejscu pomnik, by uczcić w ten sposób bohaterską śmierć kapitana Władysława Milki i jego kompanów.  
Po drugiej wojnie światowej dobra dworskie Morawskich zostały częściowo rozparcelowane pomiędzy dawną służbę i małorolnych chłopów. Jesienią roku 1946 w budynku podworskim zaczęła działać Żeńska Szkoła Rolnicza, która została tutaj przeniesiona z Podegrodzia.  Szkoła ta początkowo funkcjonowała pod nazwa Powiatowe Żeńskie Gimnazjum Gospodarstwa Wiejskiego, później przekształciła się w 3 - letnie Liceum Rolniczo - Gospodarcze, Liceum Rachunkowości Rolnej i od 1951 roku Technika: rachunkowości rolnej, rolniczej, ochrony roślin, mechanizacji rolnictwa. Funkcjonowały tutaj również szkoły zasadnicze, od początku istniał wydział zaoczny dla pracujących i od 1980 roku Policealne Studium.
W czasie II wojny światowej dwór Marcinkowskich udzielał schronienia ludziom - konspiratorom np. Janowi Karskiemu, kurierowi Sikorskiego i młodym ludziom podążającym przez granice na Zachód.
W latach 1948 - 1955 wybudowano we wsi kościół pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny.
Zaglądając do Marcinkowic warto zwrócić uwagę na murowany dwór z przełomu XVII i XVIII wieku gdzie mieszczą się warsztaty nauki Rolniczego Centrum Kształcenia Ustawicznego oraz Muzeum pamiątek po dawnych mieszkańcach miejscowości i pochodzących z czasów bitwy marcinkowickiej.
Na niewielkim wzgórzu przy lesie Pasternik znajduje się cmentarz wojskowy nr 352, znany jako cmentarz legionistów. Spoczywają tutaj legioniści oraz żołnierze austriaccy i rosyjscy. Obiekt ten, pełen swoistego uroku, położony jest z dala od centrum wsi. Wokół rozciągają się łagodne wzgórza Beskidu Sądeckiego, uprawne pola, a z dala widoczny jest Dunajec.
Przez Marcinkowice przebiegają dwa szlaki turystyczne.
Pierwszy z nich tzw. "Zachodni" rozpoczyna się od przystanku PKS/MZK w Trzetrzewinie i biegnie w kierunku Wysokiego, po czym skręca w prawo obok remizy OSP drogą wiejską dochodząc do jej skrzyżowania.
 Szlak nr 2 nosi nazwę "Chełmiec - Szcząb" i ma łączną długość 2,5 km - oznaczony jest kolorem zielonym. Rozpoczyna się na przystanku MPK przy drodze Chełmiec – Marcinkowice.
Przed dziesięcioma laty powstała tutaj Kaplica wotywna ku czci Serca Bożego w Marcinkowicach – jako pomnik wdzięczności za ocalenie od skutków powodzi jaka nawiedziła Sądecczyznę w 1997 roku.
Monument wzniesiony nad kaskadą Smolnika przedstawia Chrystusa na wynurzającej się rozbitej łodzi. Na grzbiecie odwróconego kadłuba zatrzymuje się żywioł. W jego wnętrzu znajduje się Pieta Limanowska. Po bokach usadowione płaskorzeźby w kształcie wioseł, przedstawiające świętych: Barbarę i Krzysztofa -  patronów górników z pobliskiej kopalni i kierowców oraz gminy Chełmiec.
Nad kaplicą góruje 13 metrowy krzyż oświetlony w nocy.  Wokół pomnika umiejscowione jest 14  głazów z Klęczańskiej kopalni symbolizujące stacje drogi krzyżowej.
Dwumetrową postać Jezusa i płaskorzeźby wykonał w pińczowskim wapieniu nieżyjący artysta rzeźbiarz Alfred Kotkowski. Limanowską Pietę w drzewie lipowym wykonała żona artysty Magdalena z bratem   Wojciechem Szczeciną  z Paszyna. Pozostałe prace wykonywali spontanicznie mieszkańcy. Dzieło poświęcił J. Eksc. ks. bp Piotr Bednarczyk 10 lipca w rocznicę powodzi. W tym roku obchodzony jest  jubileusz 10-lecia powstania pomnika.

W Marcinkowicach na swoją siedzibę Szkoła Podstawowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Zespół Szkół im. Władysława Orkana, Wiejski Dom Kultury, Urząd Pocztowy. Działa również piłkarski Klub Sportowy "Zamczysko".
Ponadto przy Kościele parafialnym prężnie działa Dom Parafialny, który jest praktycznie głównym ośrodkiem religijnego i kulturowo - społecznego życia całej miejscowości.
Mieszczą się tutaj różne sale rekreacyjno - formacyjne i mają swoją siedzibę wszystkie grupy apostolskie, organizacje religijne  i oświatowe, takie jak: Akcja Katolicka, Caritas, KSM, Ruch Światło - Życie, kółko teatralne, chór noszący imię ks. Jerzego Popiełuszki, biblioteka parafialna, prowadzona wraz z gminną licząca 4 tysiące woluminów oraz wideoteka zaopatrzona w ponad 300 kaset.
Marcinkowice zamieszkują  twórcy ludowi reprezentowani przez Magdalenę Cięciwa, Anetę Gawlik oraz Jadwigę Tobiasz.
Działają tutaj znaczące na terenie gminy przedsiębiorstwa - takie jak Krakowskie Przedsiębiorstwo Robót Telekomunikacyjnych,  Sądeckie Zakłady Eksploatacji Kruszywa, Zakład Prefabrykacji Betonu, Przedsiębiorstwo Budownictwa Wodnego i Ochrony Środowiska "EKOWOD" SA ZPP oraz liczne mniejsze zakłady produkujące stolarkę budowlaną, wśród których największą jest firma GEORG specjalizująca się w produkcji okien, drzwi i domów z drewna.

Źródło:

  1. Almanach Sądecki, nr.1/2 (50/51) r. XIV Nowy Sącz 2005.
  2. Józef Gościej, Legioniści w Marcinkowicach, Marcinkowice 2004.
  3. Włodzimierz Chorązki, Heraldyka Gminy Chełmiec. Opracowanie historyczno – heraldyczne, Kraków grudzień 2003.

Pliki Cookies

Używamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.

Zaakceptuj i kontynuuj

Chcesz wiedzieć więcej? Zobacz: Polityka prywatności
Polityka Cookies